Posługiwanie się czyimiś danymi osobowymi i kradzież tożsamości to bardzo poważne problemy, których prawdopodobnie nigdy nie uda się wyeliminować. Rząd chce jednak ograniczyć negatywne skutki tego procederu – ma w tym pomóc uruchomienie ogólnopolskiej bazy, w której będzie można zastrzec swój PESEL. Wiemy już, od kiedy ma to być możliwe.
Od kiedy będzie można zastrzec PESEL w rządowej bazie?
O uruchomieniu krajowej, ogólnopolskiej bazy, za pośrednictwem której każdy mieszkaniec Polski, posiadający numer PESEL, będzie mógł go zastrzec, mówi się już od lipca 2022 roku. Pod koniec kwietnia 2023 roku resort cyfryzacji zapowiedział, że rejestr zawierający zastrzeżone numery PESEL zostanie wdrożony we wrześniu 2023 roku, jednak okazuje się, że termin został zmieniony na późniejszy.
Według najnowszych informacji, podawanych przez Ministerstwo Cyfryzacji (wcześniej była to Cyfryzacja KPRM), na czele którego stoi Janusz Cieszyński, przywoływana baza zacznie funkcjonować dopiero w 2024 roku – możliwość zastrzeżenia numeru PESEL będzie dostępna od czerwca przyszłego roku. 16 maja 2023 roku Rada Ministrów przyjęła projekt ustawy o zmianie niektórych ustaw w celu ograniczenia niektórych skutków kradzieży tożsamości, który uprawomocni działanie takiej bazy.
Janusz Cieszyński powiedział, że na instytucjach finansowych spoczywał będzie obowiązek sprawdzenia, czy dana osoba zastrzegła swój PESEL. Pozwoli to potwierdzić, czy to rzeczywiście ona ubiega się przykładowo o kredyt, czy ktoś się pod nią podszywa. Możliwość jego zastrzeżenia ma bowiem uchronić przed sytuacjami, w których osoba trzecia posługuje się nieswoimi danymi i zaciąga na nie zobowiązania finansowe lub dokonuje czynności prawnych.
Według projektowanych zmian m.in. instytucje finansowe, notariusze oraz operatorzy telekomunikacyjni będą zobowiązani do sprawdzenia statusu numeru PESEL przed podpisaniem umowy skutkującej zobowiązaniami finansowymi lub wydawaniu kopii bądź wtórnika karty SIM. Nowe prawo zdejmie z barków ofiar kradzieży tożsamości ciężar udowadniania, że to nie one zaciągnęły kredyt czy podpisały akt notarialny. Jeśli się zdarzy sytuacja, że jakaś instytucja udzieli kredytu na zastrzeżony numer PESEL, nie będzie mogła się domagać jego spłaty od ofiary kradzieży tożsamości.
Warto też wiedzieć, że osoby, posługujące się cudzymi danymi osobowymi, mogą również zlecić u operatora wymianę karty SIM przypisanej do danej osoby i dzięki temu uzyskać dostęp do jej bankowości elektronicznej, a tym samym nieswoich pieniędzy. Choć wydaje się to niewyobrażalne, to takie sytuacje niestety się zdarzają, jednak po zablokowaniu numeru PESEL nie będzie to możliwe, jako że operatorzy zostaną zmuszeni do weryfikacji jego statusu w rządowej bazie.
Gdzie i jak będzie można zastrzec numer PESEL?
Ministerstwo Cyfryzacji informuje, że ma to być możliwe za pośrednictwem aplikacji mObywatel i serwisu gov.pl, a także w urzędzie gminy, oddziałach banków i Spółdzielczych Kas Oszczędnościowo-Kredytowych oraz placówkach pocztowych. Co ważne, zastrzeżenie i rezygnacja z niego będą odbywały się w czasie rzeczywistym.
Przy okazji warto też wspomnieć, że Janusz Cieszyński w rozmowie z RDC wspomniał, iż w aplikacji mObywatel ma pojawić się rozwiązanie, dzięki któremu będzie ona w stanie odpowiadać na pytania użytkowników. Pytanie to pojawiło się w kontekście LLM (large language model).
